ادب و اخلاق؛ بیانات رهبر معظم انقلاب؛ فضاى سیاسى؛ قول سدید
رعایت ادب و اخلاق؛
ضرورت امروز جامعه
در تبیین فرازى از بیانات رهبر انقلاب در دیدار با مداحان
8 دقیقه (زمان تخمینی مطالعه این متن)
اشاره: اخلاق خوب و بد در روابط اجتماعى بیشترین بروز و ظهور را در لسان و زبان دارد. بنابراین نگاهداشت زبان و دهان از عفونت بداخلاقى و بدزبانى و مراقبت برآن حکم عقل و شرع است. اهمیت این موضوع در تعاملات سیاسى اهالى یک جامعه دوچندان است و در مدیران و نخبگان و اهل قلم و بیان صدچندان است.
کلیدواژه: ادب و اخلاق؛ بیانات رهبر معظم انقلاب؛ فضاى سیاسى؛ قول سدید
نگرانى رهبر انقلاب از بداخلاقى‌هاى زبانى
رهبر حکیم انقلاب در دیدار با مداحان فرمودند: «یکى از چیزهاى بسیار مهم، حفظ ادب اسلامى در سخن گفتن است که متأسّفانه امروز با گسترش فضاى مجازى به‌تدریج این ادب اسلامى دارد کم‌رنگ مى‌شود. بدزبانى، بدگویى و مانند این‌ها بایستى در جامعه جمع بشود... مکتب ائمّه (علیهم السّلام) و مکتب علوى و فاطمى از این چیزها مبرّا است. در اظهارات، در صحبت‌ها، قول به غیر علم نباید باشد، غیبت نباید باشد، تهمت نباید باشد و بدگویى و بدزبانى نباید باشد. این‌ها را به مردم یاد بدهید، تعلیم بدهید...»
رعایت اصول اخلاقى در رفتار و گفتار، زیربناى روابط صحیح اجتماعى است. اتفاقات و حوادثى که گاهى در فضاى حقیقى و مجازى جامعه ظهور و بروز پیدا مى‌کند نشان از وجود بد اخلاقى‌ها و به‌نوعى افول اخلاق در جامعه دارد که مصداق آن‌را مى‌توان در خشونت‌ها، درگیرى‌ها، توهین، تهمت‌ها، ریا و دروغ، تجاوز به حریم خصوصى افراد عنوان کرد.
به‌واسطه رعایت آداب اجتماعى است که افراد با سلایق و انتخاب‌هاى مختلف و گاهى متضاد مى‌توانند در کنار هم به‌صورت مسالمت‌آمیز زندگى کرده و از مواهب زندگى جمعى بهره‌مند شوند.
اخلاق نخ تسبیح روابط افراد اجتماع با یکدیگر است و گرچه رعایت اخلاق فردى مى‌تواند تا حدودى به آراستگى روح و جسم ما کمک کند اما به‌دلیل ویژگى واگیردار بودن رذائل و فضائل اخلاقى، عدم رعایت آداب از طرف دیگران و در سطوح کلان اجتماع مى‌تواند به‌شدت بر روى زندگى اخلاقى ما تأثیر بگذارد.
تبعات بداخلاقى زبانى در جامعه
1. اولین تأثیر این بداخلاقى، احساس عدم امنیت عمومى در تعاملات اجتماعى است. بى‌محابا سخن گفتن و نقل کردن و نسبت دادن به این و آن، ناامنى روانى را زیاد کرده و جامعه را ملتهب و مضطرب خواهد کرد.
2. تأثیر سوء دیگر، گسترش و تعمیق بى‌اعتمادى به یکدیگر و رسوخ آن در روابط اجتماعى بین مردم خواهد بود. سوء ظنّ و بدبینى عمومى نتیجه این عمل و برآیند آن، رفتارهاى خشن کلامى و هتک حرمت‌ها خواهد بود.
3. بدترین تبعات عدم رعایت مرزهاى ادب در نقد و گفتگو و تخاطب، پس از بدبینى عمومى وبى‌اعتمادى عمومى؛گسست‌هاى عاطفى، خدشه وارد شدن به انسجام اجتماعى و تزلزل در وحدت و اتحاد ملى است. سخنان و نوشته‌هایى که به این تبعات منجر مى‌شود در عِداد بزرگترین گناهان کبیره است زیرا دامن آن‌جامعه و وحدت را مى‌گیرد و موجب ضعف عمومى در برابر دشمن خواهد شد.
تأثیر بد این نوع رفتار در حوزه حکمرانى و فضاى سیاسى، صدچندان است. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله، با اشاره به تأثیر رفتار و گفتار بزرگان و نخبگان جامعه بر مردم، فرموده‌اند: «الناس على دین ملوکهم» یعنى مردم به بزرگان خود نگاه مى‌کنند و در واقع از آن‌ها الگو مى‌گیرند. صاحبان قدرت سیاسى و اقتصادى و تریبون‌داران و قلم‌بدستان بیش از هرکس در معرض این بیمارى خطرناک هستند، مضافا این‌که این رفتار قابلیت سرایت در فضاى عمومى جامعه را دارد، زیرا فعالیت نخبگان، در معرض دید عموم قرار دارد و در نتیجه تأثیر بیشترى در جامعه خواهد گذاشت و بداخلاقى‌هاى رایج در این حوزه، مى‌تواند مردم را به فضاى سیاسى کشور بدبین کرده و موجب دلسردى آنان شود.
4. تأثیر بدتر و ماندگارتر آفات لسانى که در تسویه حساب‌هاى جناحى، افشاگرهاى بى‌محابا، پرخاشگرى‌هاى هتاکانه، مرزشکنى‌هاى اعتماد سوز و امید بر باد، نمود مى‌یابد، بیش از تأثیر یک یا دو روزه است زیرا ادبیات سیاسى خشن و ناهنجار را به‌عنوان بدترین میراث‌ها براى نسل آینده بجاى مى‌گذارد. کافى است به تأثیر ادبیات بر آمده از انتخابات و فتنه 88 و تأثیر آن بر ادبیات سیاسى ونیز برخى کلام‌هاى طعنه‌آمیز مسؤولان در شرایط امروز توجه کنیم، عمق این تأثیرات خود را نشان خواهد داد. بگو مگوهاى رنج دهنده مسؤولان در رسانه‌ها از این قبیل است و خدا مى‌داند که چقدر آینده‌سوز است.
6. رسانه‌ها پس از مسؤولان بیشترین نقش مثبت یا منفى را در این میانه دارند. بداخلاقى‌هاى رسانه‌اى مانند آلاینده‌هاى هواى روابط اجتماعى هستند که موجب اختلال در زندگى عادى مردم شده و تنفس راحت را در فضاى زیست عمومى سخت مى‌کنند. اغتشاشات ذهنى، آشفتگى روحى و عمومى و اعتماد سوزى از تبعات تلخ بى‌توجهى رسانه‌ها به اخلاق نقد و عدم رعایت تقواى در کلام و قلم است.
جمع بندى :
صیانت از زبان و لغزش‌هاى لسانى یکى از مهم‌ترین زیرساخت‌هاى روابط اجتماعى و حاکمیتى است. این یک وظیفه شرعى و قانونى و اخلاقى همگانى است. لکن نقش نخبگان و زبدگان و مدیران در این بین دوچندان و صدچندان است. زیرا تأثیر بد آن هم فراخ‌تر و هم ژرف‌تر است و مهم‌تر این‌که موجب تولید ادبیات ناهنجار سیاسى به‌عنوان بدترین میراث‌ها براى آیندگان خواهد شد. بدزبانى، بیماریى است که اگر علاج نشود آثار و تبعات خسارت‌بارى را براى فرد و جامعه و آینده خواهد گذاشت.#
