معرفى کتاب تفسیر اهل بیت(ع) و پایگاه تفسیر روایى الوحى
معرفى کتاب تفسیر اهل بیت(ع)
و پایگاه تفسیر روایى الوحى
5 دقیقه (زمان تخمینی مطالعه این متن)
در فرهنگ اسلام ناب، عمده‌ترین و اصیل‌ترین مرجع تفسیر، خود قرآن است؛ زیرا «تِبْیانًا لِکلِّ شَی‌ءٍ» (نحل: 89) است و «ینْطِقُ بَعْضُهُ بِبَعْضٍ وَ یشْهَدُ بَعْضُهُ عَلَى بَعْضٍ» (نهج‌البلاغه/خطبه133)؛ تا آن‌جا یکى از قواعد محرز تفسیرى در بین کارشناسان این جمله است: «القرآنُ یفسّر بعضُه بعضاً». البته فهم قرآن از قرآن، ورزیدگى خاصى لازم دارد که شرط اوّل آن احاطه‌ى کامل به معانى قرآن است، تفسیر گران‌سنگ «المیزان» نوشته‌ى علّامه‌ى بزرگوار طباطبایى(ره) از مصادیق این روش و مکتب تفسیرى است.
برای ادامه کلیک کنید...
امّا مرجع دیگر تفسیر قرآن، آل الله هستند و کلید فهم حقایق قرآن نزد اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) است، به همین جهت بخش عظیمى از کتب و رساله‌هاى تفسیرى، به گردآورى احادیث تفسیرى اختصاص دارد و علما و بزرگانى همچون على بن‌ابراهیم‌قمى، عیاشى، فرات کوفى، ملّامحسن فیض‌کاشانى، سیدهاشم بحرانى، مرحوم عروسى حویزى و بزرگانى دیگر، تفاسیر روایى را به‌رشته‌ى تحریر درآوردند و در جمع‌آورى و حفظ و نگهدارى این منبع عظیم روایى خدمات شایانى به علم تفسیر قرآن نمودند.
پراکندگى روایات تفسیرى در کتب مختلف اعمّ از تفسیرى و روایى از یک‌سو و کامل‌نبودن کتب تفسیرى روایى موجود از سویى دیگر، کارشناسان را بر آن داشت که مجموعه‌اى کامل از روایات مختلف تفسیرى را به نام «تفسیر اهل‌بیت(ع)» گردآورى و ترجمه کنند تا راه براى اساتید، محقّقان، دانش‌پژوهان قرآنى و مؤسّسات و مجامع حوزوى و دانشگاهى و عموم علاقه‌مندان به مباحث تفسیرى هموار گردد و بتوانند روایات فراوان تفسیرى را در یک مجموعه‌ى واحد در اختیار داشته باشند.
کتاب «تفسیر اهل بیت(ع)» یکى از منابع معتبر شیعى است که انتشارات امیرکبیر آن‌را در یک مجموعه 18 جلدى چاپ و منتشر کرده است. مؤسسه انتشارات امیر کبیر در معرفى این کتاب مى‌نویسد: «مقایسه‌ى تعداد احادیث این اثر با تفاسیر «نورالثقلین» و «البرهان» به‌عنوان غنى‌ترین تفاسیر روایى شیعى تاکنون، و نیز مقایسه‌ى آیات تفسیر نشده در این سه تفسیر، به جامعه‌ى فرهنگى این بشارت را مى‌دهد که پس از گذشت سه قرن از تألیف دو تفسیر فوق‌الذکر، جهان اسلام صاحب تفسیر ارزشمند دیگرى شده است که علاوه بر این‌که آیات کم‌ترى در آن بدون تفسیر باقى مانده است، احادیث افزون‌ترى را نیز مورد استفاده قرار داده و در نهایت روایات را نیز به نحو دقیق‌تر و دسته‌بندى شده‌ترى به اجزاء آیه مرتبط ساخته است و در جمع محقّق و خواننده‌ى تفسیر را با اطلاعاتى بیشتر و دقّتى افزون‌تر مواجه‌سازد.
طرح اولیه‌ى این کتاب در بهار سال 1383 و با انجام جستجوهاى لازم براى استخراج و جمع‌آورى روایات و با تتبّع در میان کتب مختلف توسّط عدّه‌اى از علاقه‌مندان این حوزه آغاز گردید؛ سپس اقدام به دسته‌بندى احادیث استخراج شده ذیل آیات قرآن (از نظر نقش آن‌ها در بیان فضیلت و ثواب قرائت سوره، شأن نزول آیه و شرح و تفسیر آن) صورت پذیرفت و در ادامه، ترجمه‌ى روایاتى که درگذشته ترجمه شده است از میان منابع مختلف چاپى و الکترونیکى استخراج گردید که برخى از آن‌ها به‌دلیل نثر کهن و یا ترجمه‌ى تحت اللفظى و غیر روان، نیازمند به ویرایش مجدّد بود. بخشى از روایات فاقد ترجمه توسّط عدّه‌اى از فرهیختگان حوزوى و دانشگاهى ترجمه شد. در پایان نیز ویرایش هر دو متن عربى و فارسى صورت پذیرفت.
این مجموعه با بیش از بیست و پنج هزار روایت از بیش از دویست منبع، تنها از منابع معتبر شیعه بهره جسته و از منابع اهل سنّت روایتى آورده نشده است. اما با توجّه به این‌که ابن‌عباس(ره) یکى از مشهورترین مفسّران قرآن در میان صحابه‌ى پیامبر(ص) و از شاگردان خاصّ امیرالمؤمنین علیه السلام مى‌باشد، در کنار روایاتى که مستقیم از حضرات معصومین(ع) آمده، روایات فراوانى نیز از وى در این مجموعه آورده شده است. هم‌چنین روایات متعدّدى از على بن‌ابراهیم قمّى که از راویان بزرگ شیعه در قرن سوم هجرى و از یاران امام عسکرى(ع) و از مشایخ معتبر مرحوم کلینى به شمار مى‌آید، ذکر گردیده است. هم‌چنان‌که از آوردن روایاتى که در زمان حاضر، نتیجه‌ى مهمّى جز شکاف میان مذاهب مختلف اسلامى ندارد، پرهیز شده‌است.
ترتیب ذکر روایات ذیل هر آیه در سرتاسر کتاب از الگوى یکسانى پیروى مى‌کند؛ بدین ترتیب که اگر در روایتى براى سوره یا آیه‌اى فضیلتى ذکر شده باشد، در ابتداى مبحث آمده است؛ در ادامه روایات حاوى ثواب قرائت و کلیاتى از سوره، آورده شده و سپس روایات تبیین‌کننده‌ى بخش‌هاى مختلف آیه، به ترتیب ذیل بخش‌هاى مربوط آن ذکر گردیده است. براى حفظ یک‌دستى در ترجمه‌ى آیات، از ترجمه‌ى قرآن آیت الله العظمى مکارم شیرازى استفاده شده است. پایگاه تفسیر روایى الوحى (alvahy. com)، نسخه الکترونیکى این کتاب را در به سهولت دسترس علاقمندان قرار داده است.#
