مهندسی پیام؛ لازمه ایجاد و فعال‌سازی زنجیره تواصی
مهندسی پیام؛
لازمه ایجاد و فعال‌سازی زنجیره تواصی
اشاره: یکی از فرازهای مهم بیانات رهبر معظم در سخنرانی عید مبعث(21/ 12/ 1399)، فرمایش ذیل درباره «زنجیره تواصی» بود: «دو عنصر مهم برای مواجهه با این دشمنی‌ها لازم است، یکی عبارت است از بصیرت، و دوّمی عبارت است از صبر و استقامت، که اگر چنانچه این دو عنصر وجود داشت دشمن هیچ کاری نمی‌تواند بکند، هیچ لطمه‌ای نمی‌تواند بزند، هیچ توفیقی در مواجهه و مقابله‌ی با نظام اسلامی به دست نمی‌آورد. بصیرت و صبر، اگر این دو خصوصیّت وجود داشته باشد، دشمن غالب نمی‌شود.
یکی از راه‌هایی که این دو خصوصیّت را بتوان در جامعه حفظ کرد، عبارت است از «تواصی»، همان که در سوره‌ی والعصر هست: «وَ تَواصَوا بِالحَقِّ وَ تَواصَوا بِالصَّبر»؛ مردم یکدیگر را تواصی کنند؛ این زنجیره‌ی تواصی و توصیه کردن به یکدیگر برقرار باشد؛ هم توصیه به حق کنند، راه حق را تأکید کنند، هم توصیه‌ی به صبر بکنند؛ این، همه را نگه می‌دارد. اگر چنانچه تواصی به صبر و تواصی به حق و بصیرت در جامعه وجود داشته باشد، این جامعه به‌آسانی دست‌خوش تحرّکات دشمن نخواهد شد؛ امّا اگر چنانچه این جریان تواصی که زنجیره‌ی محافظت مؤمنان است، قطع بشود قطعاً خسارت خواهد رسید، دشمن همین عامل مهم را هدف قرار می‌دهد، اینکه این زنجیره‌ی تواصی به حق و به صبر را قطع کند.»
ↆ برای ادامه متن کلیک کنید.
الزامات ایجاد و فعال‌سازی زنجیره تواصی
ایجاد و فعال‌سازی زنجیره تواصی، نیازمند الزامات دانشی و مهارتی متعددی از قبیل مخاطب‌شناسی، زمان‌شناسی، دشمن‌شناسی، شناخت روش‌های انگیزه‌بخشی و اقناع‌گری در عملیات تواصی، شناخت تکنیک‌های دشمنان برای قطع زنجیره تواصی و... است. در بین این الزامات، «مهندسی پیام» یکی از مهم‌ترین‌هاست و اساسا موفقیت عملیات تواصی و استمرار زنجیره آن، بستگی بسیار زیادی به مهندسی پیام دارد.
مهندسی پیام
به بیان ساده، مهندسی پیام یعنی اینکه: چه بگوییم؟ چگونه بگوییم؟ به کی بگوییم؟ کِیْ بگوییم؟ و کی بگوید؟
(1) چه چیزی بگوئیم؟
اصل توجه به ظرافت‌های محتوایی. در زنجیره تواصی باید مطالبی ارائه گردد دارای ویژگی‌های ذیل باشد: (1) جذاب برای مخاطبین به ویژه جوانان، (2) بصیرت‌بخش، (3) اُمیدآفرین، (4) انگیزه‌ساز، (5) شورانگیز، (6) نشاط‌آمیز، (7) افق‌ساز و چشم‌اندازآفرین، (8) قابل تبدیل به گفتمان و موج‌آفرین.
(2) چگونه بگوییم؟
رعایت ساختار احساس برانگیز و اقناعی پیام؛ اصولا تواصی اگر بخواهد به شکل زنجیره‌ای، مستمر و لاینقطع صورت بگیرد، باید قابلیت اثربخشی داشته باشد، مؤلفه‌های اصلی تواصی اثربخش عبارت است از: (1) هوشمندانه، (2) منطقی، (3) عاطفی، (4) متناسب و پاسخ‌گو به نیازی از نیازهای جامعه، (5) ابتکاری، (6) هیجان‌انگیز، (7) همه‌فهم، (8) همه‌پسند، (9) قابل اجرا با حداقل هزینه و ابزار، و در آخر دارای چهار مرحله «انگیزه‌سازی»، «اقناع اندیشه‌ها»، «پرورش احساس و عواطف» و «رفتارسازی».
زنجیره تواصی نیازمند فضاهای مناسب است، راهکارهای ایجاد و فعال‌سازی این زنجیره مبارک شامل گفتگوهای عادی و معمولی در جمع‌های صمیمی و خودمانی، تشکیل جلسات معرفتی در مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها و... تشکیل کارگروه تبیین و پاسخ‌گویی از اساتید حوزه و دانشگاه، برگزاری نشست‌های تخصصی و جلسات هم‌اندیشی و هماهنگی با ائمه مساجد، وعاظ و افراد مؤثر در حوزه‌های عمومی و اجتماعی، طراحی و راه‌اندازی سایت، وبلاگ، شبکه‌های اجتماعی مجازی تبیین‌گر، ارتباط‌گیری هدفمند با اقشار مختلف جوانان و نوجوانان، دعوت از کارشناسان مطرح در سطح کشور و برگزاری جلسات جریان‌ساز در سطح شهر، تولید محتواهای چند رسانه‌ای و... می‌گردد.
همچنین تمرکز عملیات تواصی بر کانون‌هایی از قبیل مدارس، مساجد، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، هیئات‌های مذهبی، رسانه، گروه‌های جهادی و...؛ همچنین توجه به مجامعی که گیرندگان اول امواج تواصی هستند از قبیل بازار، معابر عمومی، بوستان‌ها، فضاهایی مثل اتوبوس، مترو و...، همه و همه در ایجاد و استمرار زنجیره تواصی مؤثرند.
در کنار فضای مناسب، زنجیره تواصی نیازمند ابزارهای متناسب روز نیز هست؛ مانند استفاده از تبلیغات محیطی اقناعی، اثرگذار و الهام‌بخش در محل تجمعات عمومی مثل ایستگاه‌های وسائل نقلیه عمومی، سرگذرها و معابر اصلی در قالب پوستر، بنر، بیلبورد، استند، تلویزیون شهری، بدنه وسائل نقلیه عمومی، راه‌اندازی موکب‌ها و ایستگاه صلواتی افطاری ساده، طرح ایستگاه معرفت در اماکن عمومی و... .
(3) به چه کسی بگوییم؟
رعایت اصل مخاطب‌شناسی در انتقال پیام. تواصی و برقراری ارتباط، بر وزن تفاعل و اساسا یک رویداد طرفینی بین صاحب پیام و مخاطب است. در این رویداد، شناخت دقیق از مخاطب، نقش مهمی را در کیفیت ارتباط و کمیّت مخاطبان ایفا می‌کند، مخاطب‌شناسی به صاحب پیام کمک می‌کند تا با توجه و براساس خواست، نگرش، گرایش، سلائق، علایق و ذهنیت مخاطبان به امر انتشار محتوا بپردازد.
(4) چه زمانی بگوییم؟
هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد. در عملیات تواصی و اثربخشی مطلوب آن، باید موقع‌شناس هم بود. به این معنا که در این زنجیره نورانی، پیام‌ها می‌بایست به‌موقع، به‌هنگام و در وقت مناسب نشر یابد تا ضریب مناسب را پیدا کند و بتواند در زنجیره انتقالی پیام بماند. اگر محتوایی هر چقدر هم مطلوب، در زمان و موقع مناسب انتشار نیابد، و زودتر یا دیرتر از زمان مناسب به مخاطب برسد و یا در فضای افکار عمومی منتشر نشود، نمی‌تواند مؤثر باشد.
(5) چه کسی بگوید؟
منبع پیام سه ضلعی (تخصص داشتن، مورد اعتماد بودن و دوست داشتنی بودن) برای افکار عمومی، منبع بسیار معتبری محسوب می‌شود، اگر فردی نسبت به پیام و منبع آن، احساس مثبت داشته باشد، حالت هم‌خوانی و همراهی با پیام را پیدا می‌کند و علاوه بر اینکه دریافت کننده توصیه می‌گردد عملا در زنجیره تواصی هم قرار می‌گیرد و به بازنشر توصیه‌ها اهتمام می‌ورزد.#
