دفع ضرر محتمل، عقلى است

یک نفس موعظه

دفع ضرر محتمل، عقلى است

چون شناختن خدا و پیغمبر و آخرت اموریست که در ندانستن آنها زیان بزرگ و هلاکت همیشگى است و تو احتمال مى‌دهى که شاید این امور درست باشد و در نتیجه گرفتار این بلاهاى طاقت‌فرسا شوى؛ پس به حکم عقل دفع ضرر محتمل (به خصوص) هرگاه طاقت‌فرسا باشد، واجب است. پس عقلا! عذرى در ترک این دانش‌ها ندارند، چنانچه در قرآن مجید مى‌فرماید: «آیا گمان ندارند که برانگیخته خواهند شد براى روز بزرگى» (یعنى قیامت) (أَلا یظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِیوْمٍ عَظِیمٍ ؛ سورۀ المطففین آیه 4 و 5)

یعنى هرچند علم به قیامت ندارند همین گمان (یا احتمال) به حکم عقل کافى است در لزوم دانستن آنچه در ندانستن آن زیان بزرگى است. (و در پرهیز از آنچه انجام دادنش موجب عذاب است و از آن جمله کم‌فروشى است در مورد آیه شریفه اشاره شده در بالا)

ↆ برای ادامه متن کلیک کنید.

فرمایش امام صادق^(ع) به زندیق

زندیقى به نام عبد الملک خدمت حضرت صادق^(ع)رسید. حضرت به او فرمود: آیا مى‌دانى زمین را زیر و زبرى است؟ گفت آرى، فرمود زیر زمین رفته‌اى؟ عرض کرد نه، فرمود پس مى‌دانى زیر زمین چیست؟ گفت نمى‌دانم، ولى بگمانم چیزى نیست. فرمود به آسمان بالا رفته‌اى؟ عرض کرد نه، امام فرمود از تو (بسی جای) شگفتى است که نه به خاور رسیده و نه به باختر، نه به زیر زمین فروشده و نه به آسمان بالا رفته و نه به آنجا گذر کرده‌اى تا بفهمى آفریده دارند و تو منکر هرچه در آنها است هستى. آیا خردمند چیزى را که نداند منکر مى‌شود؟

زندیق گفت: هیچکس مانند تو با من چنین سخن نگفته. امام فرمود: پس تو در این شک دارى شاید که باشد و شاید نباشد. زندیق به شک خود اعتراف نمود و گفت شاید همین‌طور باشد. وقتى که به شک خود دانا شد، امام^(ع) شروع به تعلیم او فرمود و او را امر به تفکر در نظم دستگاه آفرینش و بزرگى آن کرد، تا آن شخص اهل ایمان و یکى از داعیان الهى شد. چنانکه ملاحظه مى‌کنید امام نخست او را متوجه جهلش مى‌فرماید وقتى که از جهل مرکب بیرون آمد او را تعلیم مى‌فرماید.(کتاب قلب سلیم، آیت الله دستغیب، ص 46-45)#