به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان و تقارن آن با حماسه سیاسی انتخابات

آیات قرآن مرتبط با انتخابات

 

(به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان و تقارن آن با حماسه سیاسی انتخابات)

 

25 دقیقه (زمان تخمینی مطالعه این متن)

 

 

اشاره: یکی از ابعاد اهمیت انتخابات، جنبه الهی و بُعد قدسی آن است، اینکه رهبر حکیم انقلاب، به عنوان یک اسلام‌شناس حقیقی تصریح می‌کنند: «انتخابات نماد حرکت اسلامی در کشور ماست.(14/03/1384) شرکت در انتخابات، تکلیف شرعی و واجب شرعی است.(25/03/1384) شرکت در انتخابات، یک عمل صالح است.(27/03/1384) مردم با توکل به خدا و با قصد تقرّب الی‌اللَّه - که یک عبادت است - وارد میدان انتخابات شوند.»(22/09/1385) دلالت بر این حقیقت دارد که انتخابات، علاوه بر اینکه یک رویداد ملی و یک حماسه سیاسی است، دارای مبانی عمیق شرعی و دینی هم هست.

این موضوع از جنبه‌ای دیگر هم قابل توجه است و آن اینکه تاکتیک‌های دشمن در بازداشتن مردم از شرکت در انتخابات مختلف است و با تقسیم‌بندی مردم به چند گروه و برای هر کدام خوراک ضدتبلیغی مناسب را تهیه می‌کند. به افراد ضد انقلاب و نظام می‌گوید: «رأی ندهید تا تضعیف شوند.»، به اقشار عادی و متوسط جامعه می‌گوید: «این همه رأی دادید چه شد؟»، و به افراد معتقد و مؤمن می‌گوید: «در کجای اسلام و قرآن انتخابات آمده است؟!(انتخابات، مغایر با اسلام و قرآن است.)»

 در این نوشتار مختصرا به برخی از ادله‌های قرآنی مشروعیت انتخابات در نظام دینی و همچنین لزوم مشارکت حداکثری در آن اشاره می‌نماییم. تقدم و تأخر آیات به ترتیب سوره‌ها، تعیین شده است، لذا اعزه می‌توانند به تشخیص صائب خود، تقدم وتأخر اقتضایی خود را در طرح بحث اعمال فرمایند.

       کلیدواژه: انتخابات ؛ اتباع أحسن؛ پشتیبانی مُجرمین؛ جهاد کبیر؛ شُکر؛ تغییر اَنفُس؛ تخصص و تعهد؛ عمل صالح سیاسی؛ إعداد قوة؛ نفی سبیل؛ اولوالأمر؛ امانت

ↆ برای ادامه متن کلیک کنید.

(1) آیه اداء امانت(نساء: 58)

از شاخص‌ترین آیات قرآن که علاوه بر معنا و پیام اخلاقی، معنایی پُررنگ در موضوعات سیاسی دارد، آیه 58 سوره مبارکه نساء است: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا»- خداوند به شما فرمان مى‌دهد که امانت‌ها را به اهلش بدهید-.

در فرهنگ روایات، امانتدارى، از نشانه‌هاى مهم ایمان و خیانت به امانت، علامت نفاق است. در حدیث است: «به رکوع و سجود طولانى افراد نگاه نکنید، بلکه به راستگویى و امانتدارى آنان بنگرید.»(لَا تَنْظُرُوا إِلَی طُولِ رُکوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ... وَ لَکنِ انْظُرُوا إِلَی صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِه.(الکافى، ج‌2، ص 105))

نکته مهم‌تر آنکه در روایات متعدّد، منظور از امانت، رهبرى و مسئولیت‌های اداره جامعه تعریف شده است(هَذِهِ الْآیَةُ فِی أمْرِ الْوَلَایَة(بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۸۳))؛ رهبر معظم انقلاب با اشاره به همین نکته که مسئولیت در نظام اسلامی، امانت الهی است، می‌فرمایند: «چند توصیه می‌کنم به رئیس جمهور محترم و برادران و خواهرانی که در بخشهای مختلف با ایشان همکاری خواهند داشت که این توصیه‌ها را در نظر داشته باشند. این مسئولیّت را، این توانایی را، امانت بدانید؛ همچنان‌‌که امیرالمؤمنین فرمود: این در گردن تو یک امانتی است؛ «وَ اِنَّما هِیَ فی عُنُقِکَ اَمانَة»(نهج‌البلاغه: نامه5) این مسئولیّت، امانت الهی است در اختیار من و شما؛ امانت‌داری باید کرد؛ حفظ امانت باید کرد. این آیه‌ی شریفه‌ی «اِنَّ اللهَ یَأمُرُکُم اَن تُؤَدُّوا الاَماناتِ‌ اِلى‌ اَهلِها»، فقط درباره‌ی این امانتهای مادّیِ محسوس نیست؛ این امانت مهمّ معنوی -که این مسئولیّت است- مصداق برتر آنها است.»(12/05/1396)

آنچه از این دو نکته قابل فهم و استنباط است این است که: یکی دیگر از ابعاد اهمیت انتخابات این است که انتخابات، از مصادیق بارز «اداءُ «الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا»» و مهمترین عرصه امانت سپاری است، و مردم باید در این مراسم امانت‌سپاری(انتخابات)، یکی از عظیم‌ترین امانت‌ها - یعنی مدیرت جامعه- را به اهلش واسپاری نمایند. از این رو اگر در این وظیفه و تکلیف شرعی کمّاً و کیفاً کوتاهی کنند، قطعا مسئول خواهند بود. تکلیف شرعی انتخابات، دو جنبه دارد و به واسطه این دو جنبه به تعبیر رهبر معظم انقلاب « نُورٌ عَلَى نُور» است؛ یکی جنبه کمّی که همان حضور و مشارکت حداکثری است؛ و جنبه دیگر آن، کیفی است که انتخاب اصلح منظور است. در صورت عدم توانایی در انتخاب افراد شایسته، باید به آگاهان و متخصصان مورد اعتماد مراجعه کرده و از نظر آنها تبعیت نمود: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ.»(نحل: 43/انبیا: 7)

 

(2) آیه اولوالأمر(نساء: 59)

در منطق قرآن، «ولایت فقیه» یک اصل فرا شیعی و فرا اسلامی است و ریشه در تمام ادیان الهی و وحیانی دارد. قرآن می‌فرماید: علماء و فقهاء هر امت، مسئول اجراى احکام الهى در میان مردم هستند. در آیه 44 سوره مائده می‌خوانیم: «إِنَّآ أَنزَلْنَا التَّوْرَیةَ فِیهَا هُدىً وَنُورٌ یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِین أَسْلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَالرَّبَّنِیُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن کِتبِ اللَّهِ وَکَانُواْ عَلَیْهِ شُهَدَآءَ... .»- ما تورات را نازل کردیم تا انبیاء، و بعد از آنها، مربّیان الهى و دانشمندان - که حفاظت این کتاب آسمانى به آنان سپرده شده بود و بر آن گواه بودند - بر طبق آن براى مردم حکم و داورى نمایند-.

بنابراین در فرهنگ اسلامی، ولایت فقیه، استمرار حرکت و حکومت انبیاء و ائمه علیهم السلام است، و از مصادیق مُشکک «اولوالأمر» قرآنی هستند که باید مورد اطاعت و فرمانبری جامعه اسلامی باشند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...»(نساء: 59). نهادینگی اصل ولایت فقیه تا بدانجا که مرحوم صاحب جواهر می‌گوید: «اگر کسی منکر ولایت فقیه باشد، گویا طعم فقه را نچشیده است»(...کأنّه ما ذاق من طعم الفقه شیئا(جواهرالکلام، ج21، ص397)).

با این بیان وقتی امامین انقلاب، بارها و بارها و در مقاطع مختلف در طول حیات طیبه انقلاب و نظام اسلامی، امر به حضور و مشارکت حداکثری داشته‌اند در واقع، این امر، دستوری الهی قلمداد می‌شود و باید برای امتثال این امر الهی و قرآنی به نحو احسن اقدام نمود.

 

(3) آیه نفی سبیل (نساء: 141)

یکی دیگر از قواعد و قوانین قرآنی که در عرصه فعالیت‌های سیاسی راه و مسیر را روشن می‌سازد، قاعده قرآنی «نفی سبیل» است، خدای متعال در این آیه شریف می‌فرماید: «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً»(نساء: 141)؛ - خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است‌-.

از این آیه می‌توان چند آموزه مهم دریافت کرد:

اولا: مؤمنان، حقِ پذیرفتن سلطه‌ى کافران را ندارند، و سلطه‌پذیرى نشانه نداشتن ایمان واقعى است.

ثانیا: باید تدابیری اتخاذ کرد که کفّار از سلطه بر مؤمنان براى همیشه مأیوس باشند.

ثالثا: هر طرح، قرارداد، ارتباط، کم‌کاری که راه نفوذ کفّار بر مسلمانان را باز کند حرام است؛ در علم سیاست، نفوذ را "تسلط آرام و پنهان" می‌نامند. از این جهت مسلمانان باید در تمام جهات سیاسى، نظامى، اقتصادى و فرهنگى از استقلال کامل برخوردار باشند.

با توجه به دلائل عُقلایی و همچنین تجربیات و عبرت‌های تاریخ انقلاب اسلامی، در نظام اسلامی ما هربار که دولتی لیبرال و یا شبه لیبرال بر سرکار بوده است، دستخوش نفوذ دشمنان قرار گرفته است. که غیر از دولت موقت مهندس بازرگان، بقیه دولت‌ها با فرایند انتخابات به قدرت رسیده‌اند.

به عبارت دیگر انتخابات هم می‌تواند "زمینه‌ساز نفوذ" باشد و هم می‌تواند "راه‌بندان نفوذ" گردد و این بستگی کامل به کیفیت انتخابات دارد. اگر آحاد جامعه ما، وظیفه شرعی و قرآنی انتخابات را به شکل صحیح، هوشمندانه و آگاهانه انجام دهند، حربه نفوذ دشمن را در عرصه‌های مختلف خواهند بست.

 

(4) آیه إعداد قوة(انفال: 60)

یکی از شواهد قرآنی که به خوبی به اهمیت لزوم حضور حداکثری و هوشمندانه در انتخابات دلالت دارد، آیه 60 سوره مبارکه انفال- آیه إعداد قوة- است، آیه‌ای که در آن به لزوم قوی شدن هر چه بیشتر جامعه اسلامی اشاره دارد: «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُم...؛ برای مقابله با دشمنان، از هر نیرویی بهره بگیرید، تا آنجا که دشمن خدا و دشمن خویش از شما بترسند!»

نکته مهمی که این آیه شریفه بدان اشاره دارد این است که عنصر «امنیت»، که زیرساخت و اساس تمام نیازهای حیاتی، معیشتی و رفاهی جامعه است، تنها در سایه اقتدارآفرینی و از رهگذر اعداد قوة و کسب آمادگی‌های لازم تأمین خواهد شد.

بسیار واضح است که اقتدار جامعه اسلامی، تنها به داشتن قدرت نظامی نیست، بلکه علاوه بر قدرت نظامی- که از آن به قدرت سخت تعبیر می‌شود- یک نظام مقتدر نیازمند مؤلفه‌های دیگر قدرت و اقتدار اعم از:

-    اقتصاد قوی، مستقل، درون‌زا و غیروابسته،

-    عمق راهبردی و نفوذ فرامرزی و منطقه‌ای،

-    مدیران انقلابی، جهادی، بابصیرت و متخصص در عرصه‌های راهبُردی و اجرایی- و در یک کلام دولت کارآمد-

-    قدرت نرم، اقتدار رسانه‌ای، مدیریت مؤثر و کارآمد فضای مجازی،

-    و از همه مهم‌تر سرمایه اجتماعی، حضور در صحنه و مشارکت حداکثری مردم در عرصه‌های ملی است. به فرمایش ولیّ جامعه: «یکی از برکات حضور مردم همین است که وقتی دشمنان نگاه میکنند و می‌بینند که مردم پشت سر نظام هستند، احساس میکنند که نمیشود با این نظام معارضه کرد؛ چون با یک ملت نمیشود معارضه کرد.»(06/12/1388)

هرکدام از این مؤلفه‌ها، به مراتب می‌توانند در دل دشمنان رعب و ترس ایجاد کنند، علی الخصوص عامل "حضور مردم در صحنه" که رکن «جمهوریت» قوام می‌بخشد و عرصه انتخابات- آنهم مهم‌ترین نوع آن، یعنی انتخابات ریاست جمهوری- اصلی‌ترین تجلی‌گاه آن است. به همین جهت رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «حقیقتاً انتخابات، سیلی به چهره‌ی دشمنان این ملت است.»(10/12/1390)

در واقع، اگر آحاد جامعه ما به این بصیرت و درایت سیاسی نائل آیند که با حضور حداکثری و باشکوه در انتخابات و همچنین گزینشی هوشمندانه و آگاهانه خود، چه بخش عظیمی از اقتدار همه‌جانبه(سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی) و امنیت فراگیر را تأمین خواهند کرد،- همانگونه که امام خامنه‌ای تصریح دارند: «انتخابات مصونیت‌بخش به کشور است.»(14/11/1390)- قطعا با انگیزه و روحیه مسئولانه و متعهدانه فوق‌العاده‌ای در انتخابات حضور خواهند یافت.

 

(5) آیه عمل صالح سیاسی(توبه: 120)

یکی دیگر از آیات شاخص در این موضوع، آیه 120 سوره مبارکه توبه است که خداوند متعال به مسلمانان اعلام می‌فرماید: تمام سختی‌ها و مرارت‌هایی که در راه خدا تحمل می‌کنید، همچنین هر اقدامی که کفار را به خشم می‌آورد، عمل صالح است. «ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ لَا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلَا نَصَبٌ وَلَا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَطَئُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلَا یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ»(توبه: 120) رهبر معظم انقلابی در بیانی با استشهاد به این آیه می‌فرمایند: «ما ملت ایران، از این حقیقت به خود می‌بالیم که به خاطر خدا و اسلام و قرآن، مورد کینه و عداوت مستکبران و گردنکشان عالم قرار گرفته‌ایم. جوانان ما به خود می‌بالند که در جبهه‌های گوناگون، به خاطر اسلام جنگیدند و محنت کشیدند. هر رنجی در راه خدا و برای دفاع از ارزشهای اسلامی و از قرآن، یک حسنه است؛ «ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ لَا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلَا نَصَبٌ وَلَا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَطَئُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلَا یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ». این، شعار ماست. ملت ایران هر سختی‌یی که کشیده‌اند، برای خدا کشیده‌اند و به آن افتخار می‌کنند.»(15/03/1370)

آموزه‌هایی که در این آیه اهمیت زیادی دارد، عبارت است از:

اولا: در منطق قرآن رویکرد جامعه‌ى اسلامى باید کفرستیزی باشد.

ثانیا: در مسیر کفر ستیزی، نه تنها امور نظامی، بلکه همه‌ی‌ کُنش‌ها(ایجاد انقلاب اسلامی) و واکُنش‌ها(ایستادگی و مقاومت در دفاع مقدس، تحریم‌های اقتصادی و...) برای استقرار و استمرار راه خدا داشته باشیم، نزد خدا عمل صالح و عبادت محسوب می‌شود.

ثالثا: از مصادیق بارز عبادت و عمل صالح، حضور در صحنه است. مثل شرکت در راهپیمایى‌ها، مشارکت در انتخابات یا هر اقدام اجتماعی که موجب خشم و هراس کفّار مى‌گردد- مثل مراسم تشییع پیکر شهید حُججی و عظیم‌تر از آن، حضور خارق‌العاده مردم در مراسم تشییع پیکر شهید حاج قاسم سلیمانی که قطعا نمونه شاخصی از «یَطَئُونَ موطئاً یغیظ الکفّار» بود.

فرازی که در این آیه شریفه بیشتر مورد نظر است، عبارت است از: «وَلَا یَطَئُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ... إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ»-هر اقدامی که کفار به ناراحت کند، عمل صالح است-. موضوع انتخابات، همیشه برای دشمن «موطئ غیظ»-هراس‌انگیز و خشم‌آور- است. به فرمایش رهبر معظم انقلاب: «بررسی حرکات دشمن نشان می‌دهد، ذهن دشمن متوجه انتخابات ماست. انتخابات هم از نظر ما مهم است، از نظر دشمن هم مهم است؛ حواسش به آن انتخابات است. اگر می‌توانستند کاری می‌کردند که اصلاً انتخابات انجام نگیرد، این کار را می‌کردند. خُب، این کار برای آنها میسور نیست، مقدور نیست؛ مأیوسند از این که بتوانند این کار را انجام دهند. لذا دنبال راه‌های دیگرند. سعیشان این است که حضور مردم در انتخابات‌هاى گوناگون را کمرنگ کنند.»(نک: 19/10 1391؛ 22/09/1385)

 

(6) آیات تخصص و تعهد[آگاهی و توانایی](یوسف: 55؛ بقره: 247؛ قصص: 26؛ دخان: 18)

از آیات مرتبط با مسئله انتخابات، تعدادی از آیاتی است که نسبت به واگذاری امور به افراد به توجه بر شایستگی‌های آنها تأکید می‌فرماید. برخی از این آیات عبارت‌اند از:

سوره یوسف/آیه 55: «قالَ اجْعَلْنِی عَلى‌ خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ»- یوسف به فرمانروای مصر گفت مرا سرپرست خزائن سرزمین مصر قرار ده که نگهدارنده و آگاهم-. با اینکه قبلا فرمانروا به حضرت یوسف گفته بود: «إِنَّکَ الْیَوْمَ لَدَیْنا مَکِینٌ أَمِینٌ»(یوسف: 54)- تو امروز نزد ما منزلت عالى دارى و مورد اعتماد هستى.-

حضرت یوسف مى‌دانست یک ریشه مهم نابسامانی‌هاى آن جامعه، در مسائل اقتصادی نهفته است، و او برای اصلاح امور باید نبض اقتصاد کشور مصر را در دست گیرد. این پیشنهاد به این معنا است که نبوّت و دیانت، از حکومت و سیاست جدا نیست و ضمنا هر جا لازم باشد، باید داوطلب مسئولیّت‌هاى حسّاس شد.

در مجموع از مجموعه دو وصفى که فرعون از حضرت یوسف ^{علیه السلام} بیان کرد(مکین، امین) و دو صفتى که حضرت یوسف براى خود بیان نمود؛(حفیظ، علیم) اوصاف کارگزاران شایسته به دست مى‌آید: قدرت، امانت، پاسدارى و تخصص.

سوره بقره/آیه247: «... قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَیْکُمْ وَ زَادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ...»- حضرت اشموئیل به بنی‌اسرائیل فرمود: حالا که درخواست دارید «ابْعَثْ لَنا مَلِکاً نُقاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ‌» خدای متعال طالوت را به فرماندهی شما تعیین فرموده است، و در مقابل اشتباه محاسباتی شما که شرایط اساسى رهبرى را امور اعتباریِ نَسَب عالى و ثروت می‌دانید(وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ) خدای متعال به او دانایی و توانایی داده است که دو امتیاز واقعى و درون ذاتى است و تأثیر عمیقى در رهبرى و فرماندهی دارد. چرا که رهبر باید با علم و دانش خود، مصلحت جامعه را تشخیص دهد و با قدرت، آن مصلحت را به موقع اجرا درآورد.-

سوره قصص/آیه 26: «قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ.» -یکى از دو دختر حضرت شعیب ^{علیه السلام} به پدر گفت: اى پدر این جوان(موسی) را به کار بگیر، او بهترین کسى است که می‌توانی به کار بگیری، او هم نیرومند است و هم در مورد اعتماد-.

در بررسی دو معیار قوت و امانت باید گفت، مراد از قوت این است که انسان در انجام مسئولیتش توانمند باشد. و مراد از امانت این است که انسان تعهد و پایبندی دینی و اخلاقی داشته باشد. بگونه ای که بتوان به او اعتماد کرد و امکانات لازم جهت انجام کار را با اعتماد کامل به او سپرد.

دو معیار تخصص و تعهد، دو مفهوم کلی و جامع هستند که می‌توان آن ها را به اقتضای شرایط و تغییرات جامعه، دقیق و به روز رسانی کرد. اینکه رهبر معظم انقلاب در بیانات متعدد خود، دغدغه‌مندانه معیارهایی را برای انتخاب درست و دقیق معرفی کرده و می‌کنند، در واقع این معیارها همان نسخۀ تفصیلی و به روز شده نسخه قرآن است. برخی از این معیارها عبارتند از: نشاط، علاقه‌مندی، دانش، انضباط، تدیّن، خردمندی، جدیت، برنامه داربودن، اولویت گذاری، حکمت، استعداد، همت، پایبندی به سیاست‌های نظام، صداقت، امانتداری، تعهد به مردم و نظام، مردمداری، دلسوزی، ایمان، تدین، تقوا، توکل به خدا، عدالت طلبی، نیت الهی، مسئولیت پذیری، استقامت، اعتماد به نفس.

ایشان در بیانات سال‌های اخیر، مهمترین مشکل کشور را مشکل اقتصادی خوانده و مسئولان را به تلاش مجاهدانه برای رفع این مشکل فراخوانده‌اند.

قرارگرفتن مشکل اقتصادی در صدر مشکلات نشان می دهد که در میان معیارهای انتخاب و گزینش، معیارهایی در اولویت قرار می گیرند که با این مشکل ارتباط مستقیم داشته باشند. مثل: نشاط، اولویت گذاری، مردم‌داری، دلسوزی، استقامت، اعتماد به نفس.

از این معیارهای شش گانه، سه معیار نشاط، اولویت گذاری و اعتماد به نفس به تخصص مربوط می شوند و سه معیار مردم‌داری، دلسوزی و استقامت در دستۀ معیارهای مربوط به تعهد جای می‌گیرند.

علت این که این معیارها نسبت به دیگر معیارها در اولویت قرار گرفته اند؛ این است که گره مشکل اقتصادی به دست مسئولانی باز خواهد شد که نشاط، اعتماد به نفس و اولویت گذاری لازم جهت انجام امور دشوار را داشته باشند. و این نشاط علاه بر توان جسمی و فکری بالا، نیازمند داشتن انگیزۀ بالا نیز هست تا مسئول مربوطه را جهت استقامت برابر موانع پشتیبانی کند.

انگیزه لازم جهت حل مشکلات اقتصادی تنها در صورتی قوت خواهد گرفت که مسئول مربوطه، مسئولی مردم‌دار و از جنس مردم باشد. فردی که درد مردم را خود کشیده باشد تا بتواند دشواری درد آن ها را احساس کند.

در این صورت است که فرد مسئول می‌تواند از توان و تخصص مدیریتی و برنامه ریزی خود نهایت بهره برداری را داشته باشد و تلخی‌ها و سنگینی‌های مسیر حل مشکل اقتصادی را با شیرینی لبخند مردم محروم و درد کشیده تحمل کند.

از این رو در در دیگر بیانات رهبر معظم انقلاب آمده است که تلاش برای خدمت و حمایت از قشرهای ضعیف، سرگرم نشدن به تشریفات و حاشیه و کارهای زرق‌وبرق‌دار از مهم‌ترین معیارهایی است که می تواند معیار واقعی برای انتخاب و گزینش قرار بگیرند.