راهبردهاى تبلیغ اثربخش براى انتخاب اصلح
راهبردهاى تبلیغ اثربخش
براى انتخاب اصلح
10 دقیقه (زمان تخمینی مطالعه این متن)
اشاره: تبلیغات، فعالیت آگاهانه و هدفمندى است به‌منظور تأثیرگذارى در افکار و عقاید مخاطب؛ در فعالیت‌هاى تبلیغى، از طریق آگاهى‌بخشى، تحریک احساسات و عواطف و آماده کردن ذهنى و قلبى مخاطب براى پذیرش مطلبى معین، با استفاده از وسایلى مانند زبان، خط و تصویر، مخاطب را به حداکثر سطح اقناع مى‌رسانند.
در انتخابات‌ها، با این‌که تبلیغات، ابزارى قدرتمند براى معرفى نامزدهاى انتخاباتى به‌شمار مى‌آید اما با این وجود تبلیغات همیشه مؤثر واقع نمى‌شود و گاه اثر عکس دارد. اثربخش‌بودن یک تبلیغ به مسائل متعددى ازجمله شناخت دقیق فضاى جامعه و هم‌چنین مخاطب (رأى‌دهندگان) بستگى دارد.
کلیدواژه: تبلیغ؛ تبلیغات انتخاباتی؛ انتخابات؛ انتخاب اصلح؛ قشر خاکستری؛ حلقه‌های میانی؛ امیدآفرینی
ↆ برای ادامه متن کلیک کنید.
عمده‌ترین ویژگى‌هاى تبلیغات اثربخش در جبهه انقلاب
(1) لحاظ راهکارهاى هوشمندانه در کنار راهبردهاى صحیح
تبلیغات باید علاوه بر این‌که از راهبرد درستى مثل «صداقت» و «اخلاق‌مدارى» نشأت گرفته باشد، در راهکارها و روش‌ها نیز هوشمندانه اجرا گردد و براى این مهم، تبلیغات نباید از عنصر خلاقیت و نوآورى غافل شد. به فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام: دقّت و ظرافت به خرج‌دادن در چاره‌اندیشى و یافتن راهکار، سودمندتر از وسیله و ابزار و است.» (التَّلطُّفُ فى الحِیلَةِ أجْدى مِن الوَسیلَةِ. (غرر الحکم، ح2025))
(2) اصل مردم‌مَدارى
در جبهه انقلاب، تبلیغات باید حرف مردم را بزند. تبلیغات جبهه انقلاب، حنجره صداى مردم است. این ویژگى ریشه در ذات مردمى‌بودن و جمهوریت انقلاب دارد. حیات انقلاب به حمایت مردم است، لذا جبهه انقلاب باید بیش از هر جریان سیاسى و اجتماعى، به بدنه اجتماعى توجه داشته باشد و خلق مخاطب کند و مردم را به صحنه بیاورد. به‌همین‌جهت اولویت اول انتخاباتى جبهه انقلاب، حضور و مشارکت حداکثرى است.
(3) مراقبت از آسیب خصوصى‌سازى نامزد جبهه انقلاب
یکى از جدى‌ترین آسیب‌ها در فعالیت‌هاى تبلیغى جبهه انقلاب، آسیب خصوصى‌سازى و انحصار انگارى نامزد جبهه انقلاب است. یعنى نباید در ذهنیت جامعه و افکار عمومى چنین القاء گردد که نامزد جبهه انقلاب منحصر به جبهه حزب‌الله است و دیگران باید بروند براى خود نامزدى دیگر پیدا کنند. جبهه انقلاب باید طورى هوشمندانه و آگاهانه تبلیغات داشته باشد که نامزد جبهه خود را متعلق به قاطبه‌ى مردم معرفى کند و اکثریت مردم وى را نامزدى بیابند که مى‌تواند بیشترین سطح انتظارات و توقعات آن‌ها را برآورده نماید. اجتناب از معرفى مصداق در هر شرایط و هر زمان، یکى از مهم‌ترین راهکارهاى این مهم است.
(4) «قشر خاکسترى»؛ اصطلاحى نادرست
چون یکى از شئون جبهه انقلاب، گفتمان‌سازى است، لذا باید در فعالیت‌هاى تبلیغاتى خود توجه داشته باشیم و از ادبیات فاخر، با نزاکت و در شأن جمهورى اسلامى استفاده کنیم. به‌همین‌جهت باید توجه داشته باشیم که اساساً تعبیر «قشر خاکسترى» تعبیر موقر و متینى نیست و نزاکت لازم را ندارد؛ همان‌طور که رهبر معظم انقلاب نیز هیچگاه از این تعبیر استفاده نکرده‌اند.
در واقع به نظر مى‌رسد این جریان‌هاى خودبرتربین سیاسى هستند که اکثریت مردم را قشر خاکسترى مى‌دانند و می‌خوانند. قشرى که نه وابستگى سیاسى به جناح و حزب مشخصى دارند تا به دلایل حزبى در انتخابات شرکت کنند، و نه هنوز آنقدر نسبت‌به مسائل جامعه خود بى‌تفاوت شده‌اند، که قید شرکت در انتخابات را بزنند.
این قشر، که اکثریت مردم را شامل مى‌شوند و ترکیب آن‌ها از اقشار مستضعف جامعه هستند، عمدتا «معیشت‌اندیش» هستند و غالباً در موقعیت‌هایى مثل انتخابات، با این جهت‌گیرى در انتخابات شرکت مى‌کنند که نامزدى رأى بیاورد که به زعم آن‌ها بتواند مشکلات اقتصادى و معیشتى آن‌ها را حل کند. «متن جامعه»، «اکثریت جامعه»، «توده مردم»، «عموم مردمى»، «قشر سیال»، «قشر مردمى»، «مردم عادى» و... اصطلاحات جایگزین براى قشر خاکسترى است.
(5) اصل سادگى
تبلیغ باید به‌راحتى از سوى مخاطب درک شود. تبلیغات، یک فرایند ارتباطى است که طى آن پیامى هدفدار ارسال مى‌شود و مخاطب باید آن‌را آن‌گونه درک کند که طرح‌ریزى شده است. براى این‌که این اتفاق بیفتد، تبلیغات باید ساده باشد. اگر حجم زیادى از اطلاعات پیچیده را براى مخاطب ارسال کنیم، مخاطب با برداشت متفاوت یا درک قسمت‌هاى غیر مهم پیام ما، ممکن است به‌گونه‌اى متفاوت از انتظار ما رفتار کند و واکنش او حتى نقطه مقابل چیزى باشد که ما از پخش پیام انتظار داشته‌ایم.
(6) اصل رخنه در عُمق احساسات مخاطب
تبلیغات در عین این‌که باید صادقانه و بدون اغراق باشد، مى‌بایست اقناع‌کننده هم باشد و الا اساساً نمى‌شود به آن تبلیغ اطلاق کرد. به‌همین‌جهت در فرایند تبلیغ باید «ذهن و ادراک» و «دل و احساس» مخاطب را توأمان در نظر داشت. تمرکز بر بُعد احساسى افراد، در مواردى، بسیار مؤثرتر از بُعد منطقى آن‌هاست. تبلیغ نباید فقط داراى بُعد منطقى باشد. تبلیغ علاوه بر بعد منطق درونى، در صورت لزوم باید در عمق احساسات مخاطب نیز رخنه کند.
(7) تمرکز بر عهد خدمت‌رسانى
جبهه انقلاب همواره دغدغه خدمت‌رسانى به اقشار مستضعف و محروم و نیازمند جامعه را در سرلوحه اقدامات انقلاب خود داشته است و از ابتداى انقلاب با تشکیل نهادهایى مثل جهاد سازندگى و بسیج و... بر این مهم همت گمارده است. در سال‌هاى اخیر به‌دلیل بروز مشکلات معیشتى و به‌ویژه با ظهور بیمارى همه‌گیر کرونا، نهضت خدمت‌رسانى و مواسات اسلامى شدت بیشترى پیدا کرده است و به نظر مى‌رسد باید در ایام انتخابات این عهد الهى ، به محاق برود. ازاین‌رو در تبلیغات به‌جاى تمرکز کامل روى نامزد انتخاباتى، دغدغه‌هاى اقشار عمومى را در کانون توجه قرار دهیم و در این گیرودار انتخابات، متمرکز بر خدمت‌رسانى و نهضت مواسات باشیم. به فرمایش پیامبر اسلام صلى‌الله‌علیه‌وآله: «هرگاه دیدى مردم به فضایل و مستحبات مى‌پردازند، تو به کامل کردن فرایض بپرداز.» (إذا رَأیتَ الناسَ یشتَغِلُونَ بالفَضائلِ فاشتَغِلْ أنتَ بِإتمامِ الفَرائضِ (المواعظ العددیة، ص293)). همان‌طور که نامزد جبهه انقلاب باید در رقابت‌هاى انتخاباتى «برنامه‌محورِ ناظر به زیست عمومى و دغدغه‌هاى معیشتى مردم» عمل کند، جبهه انقلاب نیز با همین رویکرد تبلیغات خورد را راهبردى نماید. با این روش، تبلیغات جبهه انقلاب، مردمى خواهد شد و جبهه انقلاب فقط باید این حرکت خودجوش مردمى را راهبرى نماید.
(8) مقابله غیرانفعالى با عملیات‌هاى روانى
دشمن در عملیات روانى، جنگ‌شناختى و جنگ اراده‌ها به‌دنبال این‌است‌که در سیستم محاسبات و تصمیم‌سازى و تصمیم‌گیرى جبهه انقلاب اختلال ایجاد نماید و به‌دنبال آن، اراده‌ها را سُست کرده در آن تأثیرات مورد نظر خود را بگذارد. اساساً جنگ اراده‌ها، عملیاتى چند بُعدى براى اثرگذارى بر سیستم محاسباتى حریف، هیمنه‌سازى و شکل دادن به باورهاى جامعه است. جنگ‌شناختى در صورت تداوم، به وارونگى افکار عمومى، بحران اعتماد و اقناع و در نهایت به‌نابودى اراده‌هاى راسخ منتهى خواهد شد. مهم‌ترین راه مقابله با عملیات روانى و جنگ‌شناختى و ادراکى، آگاهى‌بخشى و بصیرت‌افزایى غیرانفعالى، ایجاد شفافیت و اطلاع‌رسانى دقیق به دور از هیجان‌زدگى به جامعه است. در واقع هرچه به‌صورت آرام و عقلایى، فضاى جامعه، شفاف‌تر و مردم آگاه‌تر شوند، فرصت براى دروغ‌گویى و جولان دشمن در افکار عمومى و مدیریت آن کاسته مى‌شود. توجه به این نکته در روزها و حتى ساعات پایانى تبلیغات بیشتر ضرورت مى‌یابد. معمولا رفتارهاى انفعالى در این مواقع حساس، در حقیقت بازى در زمین و تحت قواعد رقیب است و نتیجه آن‌چیزى جز شکست و پشیمانى نخواهد بود.
(9) فعال‌سازى «جریان‌هاى حلقه‌هاى میانى»
جریان‌هاى حلقه‌هاى میانى تعبیرى است که رهبر معظم انقلاب براى گروه‌هاى خودجوش، از جنس جوانانِ مؤمنِ انقلابی فعال بین دولت و مردم به کار برده‌اند. جوانانی که از جنس خود مردم‌اند و با سازماندهی و شبکه‌سازی استعدادهاى مردمى، زمینه مشارکت مردم در اداره کشور و تحقق حداکثرى رکن جمهوریت نظام را فراهم مى‌آورند. امام خامنه‌اى در تبیین جریان‌هاى حلقه‌هاى میانى مى‌فرمایند: «مجموعه‌هایى از خود ملّت است که خوشبختانه امروز ما این‌را کم هم نداریم. ما نخبه‌هاى فکرى در زمینه‌هاى گوناگونِ مورد نیاز در میان جوانان، در میان مسؤولین خودمان داریم. این‌ها مى‌توانند بنشینند برنامه‌ریزى کنند و هدایت کنند. تشکّل‌هاى دانشجویى از این قبیل‌اند، مجموعه‌هاى باتجربه و فعّال در زمینه‌هاى فرهنگى و فکرى و مانند این‌ها از این قبیل‌اند. هرکه هم در این زمینه‌ها فعّال‌تر باشد، مؤثّرتر است؛ یعنى زمام کار دست کسانى است که فعّالیت کنند؛ تنبلى و بى‌حالى و کسالت و مانند این‌ها به درد نمى‌خورد.» (نک: 1/3/1398)
(10) جهاد اُمیدآفرینى
«هنوز با همه دردم، امید درمان هست.» این تک مصرع جناب سعدى مى‌تواند یکى از بهترین شعارهاى انتخاباتى جریان انقلاب باشد. همان‌طور که در مقالات قبلى اشاره شد؛ در فرهنگ دینى، امید از جنود عقل و ناامیدى و یأس از جنود جهل است و این نکته گویاى این حقیقت است که هرچه عقلانیت کامل‌تر باشد، به همان نسبت امید هم بیشتر خواهد بود. به تعبیر حکیم فردوسى : «همیشه خردمند امیدوار؛ نبیند به‌جز شادى از روزگار».
به‌همین‌دلیل است که رهبر فرزانه انقلاب در بیانیه گام دوم براى عنصر امید این چنین سنگ تمام مى‌گذارند: «پیش از همه‌چیز، نخستین توصیه‌ى من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسی همه‌ی قفل‌ها، هیچ‌گامى نمى‌توان برداشت... در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدى را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌اى‌ترین جهاد شما است.»#
